تحلیل ویژگی‌های خشکسالی (شدت، مدت، بزرگی) ایران بر اساس شاخص خشکسالی چند متغیره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه جغرافیا، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.

3 دانش‌آموخته اقلیم‌شناسی، گروه جغرافیا، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناخت ویژگی خشکسالی‌های(مدت، فراوانی، شدت و بزرگی) ایران با استفاده از شاخص‌های چند متغیره انجام شده است. نتایج نشان داد که خشکسالی با شدت و ضعف متفاوت در تمامی نقاط ایران رخ می‌دهد و رخداد آن به یکی از پدیده‌های همیشگی اقلیم ایران به‌ویژه طی دهه‌های اخیر تبدیل شده است. بررسی رخداد خشکسالی‌های ایران در حالت متوسط نشان داد که بر اساس دامنه شاخص MSDI بیشتر خشکسالی‌های رخ داده در پهنه ایران‌زمین از نوع خشکسالی‌های ضعیف و متوسط هستند. همچنین مشخص شد که از نظر زمانی با افزایش مقیاس‌های زمانی مشخصه فراوانی وقوع خشکسالی‌ها کاهش و مشخصه‌های تداوم، بزرگی و شدت افزایش پیدا می‌کند. از نظر مکانی بیشینه فراوانی وقوع خشکسالی‌ها در جنوب شرق و شرق کشور و کمینه آن در سواحل شمالی به‌ویژه در استان مازندران و در جنوب غرب برای استان‌های چهارمحال و بختیاری و کهگیلویه بویر احمد رخ داده است. بیشینه شدت خشکسالی در سطح کشور برای مقیاس 3 ماهه 93/1- در جنوب شرق کشور و در مقیاس 24 ماهه 2/2- در جنوب غرب کشور است. یکی از نتایج قابل‌توجه در این پژوهش تداوم و بزرگای بالای خشکسالی‌های رخ داده در مناطق شمالی و جنوب غرب کشور است. به‌طوری‌که در مقیاس‌های کوتاه‌مدت 3 و 6 ماهه بزرگ‌ترین خشکسالی‌ها با مقدار 16- تا 31- در شمال کشور و در مقیاس‌های 12 و 24 ماه با مقدار 35- الی 68- در جنوب غرب کشور رخ داده است که این شرایط بیان‌کننده کاهش رطوبت خاک و بارش این مناطق در حالت کلی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات