ارزیابی روشهای تخمین آبدهی ورودی به مخزن و عوامل موثر بر خطاهای محاسباتی (مطالعه موردی سد گیلانغرب در استان کرمانشاه )

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری منابع آب، دانشکده مهندسی آب و محیط‌زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 دانشیار دانشکده مهندسی آب و محیط‌زیست دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

3 استاد دانشکده مهندسی آب و محیط‌زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

سد مخزنی گیلانغرب بعد از 25 سال از آبگیری این سد، حجم مخزن هنوز به مقدار برآورد شده نرسیده علت این را ناشی از کیفیت ایستگاه ورودی سد مخزنی، آمار و اطلاعات و وقوع خشکسالی و نهایتاً اثرات عملیات آبخیزداری حوزه آبریز این سد ذکر کرده است. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی روشهای تخمین آبدهی ورودی به مخزن سد گیلانغرب و بررسی عوامل موثر بر خطاهای محاسباتی با استفاده از نرم افزار HEC-HMS برای تحلیل مدل بارش رواناب حوضه سدمخزنی گیلانغرب و بررسی تأثیر عملیات آبخیزداری بر رواناب تولیدی و دبی اوج سیلاب است. در این بررسی نقشه های کاربری اراضی، زمین شناسی، پوشش گیاهی و گروههای هیدرولوژیکی خاک به همراه ارزیابی های صحرایی تهیه و سپس نقشه CN حوضه از ادغام نقشه های گفته شده با استفاده از نرم افزار GIS تهیه شد. با توجه به ثبت تاریخی آمار و اطلاعات ایستگاه ورودی سد مخزنی گیلانغرب در دوره های اخیر و حتی قبل از احداث سد مخزنی حجم مخزن به دلایل متعددی همچون کم بودن میزان رواناب ورودی، وجود سازندهای کارستی که بیشتر روانابها را جدب می کنند حجم رواناب با میزان 17 میلیون مترمکعب همخوانی ندارد. نتایج این پژوهش نشان داد که تخمین آورد ورودی سد به دلیل عدم شناخت شرایط هیدرولوژیکی حوزه سد مخزنی با خطاهای فاحشی همراه بوده است. با در نظر گرفتن اینکه عملیات آبخیزداری در دوره های انجام شده نیز بر آبدهی ورودی سد مخزنی مذکور تاثیر گذار بوده است آبخیزداری نمی تواند مانع اصلی برای عدم رسیدن به آبدهی پیش بینی شده باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اردلان خواه، افشین. (1390) شبیه‌سازی بارش-رواناب در حوضه آبریز مرگ با استفاده از مدل HEC-Geo HMS. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.
آورند، رحیم.، حمادی، کاظم.، و ترابی پوده، حسن. (1386). مقایسه نتایج برآورد سیلاب با استفاده از نرم‌افزارهای HEC-HMS و WMSدر حوضه آبریز مارون. نهمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر، کرمان، ایران. https://civilica.com/doc/38579
پروانه، روح‌الله. (1395). بررسی پتانسیل تولید رواناب و آبنمود سیل حوضه با استفاده از مدل بارش – رواناب HEC-GeoHMS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز سد مخزنی گیلان غرب). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سنندج، ایران.
چامه، غلامرضا. (1389). بررسی پتانسیل تولید رواناب و آبنمود سیل حوضه با استفاده از مدل HEC-HMS ) مطالعه موردی: حوضه آبخیز قره سو). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحدعلوم و تحقیقات، تهران، ایران.
خسروشاهی، محمد.، و ثقفیان، بهرام. (1373). تعیین حساسیت اثر برخی از عوامل موثر بر سیلخیزی زیرحوضه های آبخیز با استفاده از تحلیل هیدروگراف های خروجی حوضه و کاربرد مدل HEC-HMS. جنگل و مرتع (جنگلها و مراتع)، -(67)،0-0 . https://sid.ir/paper/446941/fa
شقاقی، فرهاد. (1380). شبیه سازی دبی حداکثر سیلاب در شاخه های فرعی رودخانه حوضه آبخیز، محمدآباد گلستان با استفاده از مدل هیدرولوژیکی .HEC-HMS پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
عشقی زاده، مسعود.، فاضل پور عقدا، محمدرضا.، و طالبی، علی. (1392). بررسی تاثیر عملیات بیولوژیکی بر رابطه بارش_رواناب با استفاده از مدل  HEC-HMS.  نهمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، دانشگاه یزد، یزد، ایران. https://civilica.com/doc/246595
محمودی، علی.، مشعل، محمود.، و صدقی، حسین. (1386). شبیه سازی و بهینه سازی آبنمود خروجی حوضه آبخیز جاجرود در باالدست سد لتیان با استفاده از مدل .HEC-HMS چهارمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، تهران، ایران. https://civilica.com/doc/44907
موسوی ندوشنی، سید سعید.، و داننده مهر، علی. (1384). مدل .HEC-HMS نشر موسسه فرهنگی دیباگران. https://www.gisoom.com/book/1314552
یمانی، مجتبی.، و مهرجونژاد، اکبر. (1391). اثرات تغییر کاربری اراضی بر بیلان هیدرولوژیکی حوضه کردان با استفاده از مدلHEC- HMS. جغرافیا و پایداری محیط, 2(3), 16-1. https://ges.razi.ac.ir/article_176.html
 گراوند، فاطمه.، محمدخان، شیرین.، حسینی، سید موسی.، و پیرانی، پریسا. (1400). ارزیابی تغییرات کاربری اراضی بر ویژگی‌های هیدرولوژیک حوضه و پهنه‌های سیلابی رودخانه (مورد مطالعه: حوضه کشکان در استان لرستان). پژوهش آب ایران، 15(2)، 98-87. https://iwrj.sku.ac.ir/article_10770.html
افتخاری، رکن‌الدین.، صادقلو، عبدالرضا.، احمدآبادی، طاهره.، سجاسی، عل.، و حمدالله، قیداری. (1388). ارزیابی پهنه‌بندی روستاهای در معرض خطر سیلاب با استفاده از مدل HEC-GeoRAS در محیط( GIS مطالعه موردی: روستاهای حوزه گرگانرود). توسعه محلی (روستائی-شهری) . 1(1). 182-157. https://jrd.ut.ac.ir/article_20819.html
نعیمی هوشمند، فرهاد.، احمدزاده کلیبر، فریبرز. (1401) شبیه‌سازی هیدروگراف‌های سیلاب طراحی در حوضه آبریز آیدوغموش با استفاده از مدل HEC-HMS. علوم آب و خاک، ۲۶ (۳)، 67-55. http://dx.doi.org/10.47176/jwss.26.3.42531
Arekhi, S. (2012). Runoff Modeling by HEC-HMS Model, Case Study: Kan Watershed, Iran. Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4(23), 1807-1811. https://api.semanticscholar.org/CorpusID:131681817
Razi, M. M., Ariffin, J., Tahir, W., & Arish, N. A. M. (2010). Flood estimation studies using hydrologic modeling system (HEC-HMS) for Johor River, Malaysia. Journal of Applied Sciences, 10(11), 930-939. https://doi.org/10.3923/jas.2010.930.939
Yusop, Z., Chan, C. H., & Katimon, A. (2007). Runoff characteristics and application of HEC-HMS for modelling stormflow hydrograph in an oil palm catchment. Water Science and Technology, 56(8), 41-48. http://dx.doi.org/10.2166/wst.2007.690
Ardalan Khah, A. (2017) Precipitation-runoff simulation in Mergh catchment using HEC-Geo HMS model. Master's thesis, Razi University, Kermanshah, Iran. [In Persian]
Avarand, R., Hammadi, K., & Torabi Poodeh, H. (2007). Comparison of the results of flood estimation using HEC-HMS and WMS software in Maron watershed. 9th National Seminar on Irrigation and Evaporation Reduction, Kerman, Iran. https://civilica.com/doc/38579 [In Persian]
Parvaneh, R. (2015). Investigating the potential of runoff production and watershed flood using the HEC-GeoHMS rainfall-runoff model (case study :Gilangreb reservoir dam watershed). Master's thesis, Islamic Azad University, Sanandaj branch, Sanandaj, Iran. [In Persian]
Chameh, Gh.L. (2010). Investigating the potential of runoff and watershed flood production using the HEC-HMS model (case study: Qarasu watershed). Master's thesis, Islamic Azad University, Faculty of Sciences and Research, Tehran, Iran. [In Persian]
Khosroshahi, M., & Saghafian, B. (1994). Determining the sensitivity of the effect of some effective factors on flooding in watershed sub-basins using the analysis of basin output hydrographs and the application of the HEC-HMS model. Forests and pastures (forests and pastures), (67), 0-0. https://sid.ir/paper/446941/en [In Persian]
Shaghaghi, F. (2001). Simulation of the maximum flood discharge in the sub-branches of the watershed river, Mohammadabad, Golestan, using the HEC-HMS hydrological model. Master's thesis, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran. [In Persian]
Eshghizadeh, M., Fazelpour Eghda, M.R., & Talebi, Ali. (2012). Investigating the impact of biological operations on the relationship between precipitation and runoff using the HEC-HMS model. 9th National Conference of Iran Watershed Science and Engineering, Yazd University, Yazd, Iran. https://civilica.com/doc/246595 [In Persian]
Mahmoudi, A., Meshal, M., & Sedghi, H. (2007). Simulation and optimization of water flow of Jajroud watershed upstream of Letian Dam using HEC-HMS model. 4th National Conference of Iran Watershed Science and Engineering, Tehran, Iran. https://civilica.com/doc/44907 [In Persian]
Mousavi Nadushni, Seyed Saeed., and Danandeh Mehr, Ali. (2005). HEC-HMS model published by Dibagaran Cultural Institute. https://www.gisoom.com/book/1314552  [In Persian]
Yamani, M., & Mehrjonezhad, A. (2012). The Effects of Land Use Change upon Hydrological Balance Components in Kordan Basin Using HEC- HMS Model. Geography and Environmental Sustainability, 2(3), 1-16. https://ges.razi.ac.ir/article_176.html?lang=en [In Persian]
Geravand, F., Mohamadkhan, S., Hosseini, S. M., & Pirani, P. (2021). Evaluating of Land Use Changes on Hydrological Characteristics of Basins and River Flood Plains (Case Study: Kashkan Basin in Lorestan Province). Iranian Water Researches Journal, 15(2), 87-98. https://iwrj.sku.ac.ir/article_10770.html?lang=en [In Persian]
Roknoddin Eftekhari, A., Sadeghloo, T., Ahmadabadi, A., & Sojasi Qidari, H. (2010). Zoning of Rural Regions in Flood Hazard with Use of HEC-GeoRAS Model in GIS Sphere (Case study: flooded villages of Gorganrud Basin). Community Development (Rural and Urban), 1(1), 157-182. https://jrd.ut.ac.ir/article_20819.html?lang=en [In Persian]
Naeimi Hoshmand, F., & Ahmadzadeh Kaleybar, F. (2022). Simulation of  Design Flood Hydrographs in Aydooghmush Basin with HEC-HMS Model. Jwss, 26 (3) ,55-67. http://jstnar.iut.ac.ir/article-1-4185-fa.html [In Persian]