بررسی شرایط محیطی و گردشی رخداد بارش سنگین و بادوام حوضه دز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران.

2 دانشیار آب و هواشناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دانش آموخته دکتری سازه های آبی، رئیس گروه نوآوری و توسعه فناوری سازمان آب و برق خوزستان، اهواز، ایران.

چکیده

تنوع منشأ بارش در نقاط مختلف ایران به همراه شرایط عرض جغرافیایی، دوری و نزدیکی به منابع رطوبت وغیره سبب می‌گردد رفتارهای بارش مانند شدت و تداوم نیز دارای تغییرات زمانی و مکانی باشند. با استفاده از روشهای آماری و داده‌های دبی رودخانه دز سیل‌های سهمگین این رودخانه برای شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد آنها استخراج گردید. اطلاعات تمام ترازهای جوی مؤثر با استفاده از نقشه‌های گویا و مناسب بصورت ترکیبی مورد تحلیل قرار گرفته و ویژگی‌های همدیدی و ترمودینامیکی بارش‌های ابر سنگین حوضه آبریز دز بررسی و الگوهای همدیدی منجر به طولانی شدن دوام سامانه‌ها بر روی حوضه آبریز و تأثیر آن بر دبی جریانات شناسایی و ارائه گردید. هدف تحقیق شناسایی الگو یا الگوهای سامانه‌های بارشی بادوام در حوضه رودخانه دز بوده است. نتایج بررسی نشان داد وجود یک فرود عمیق در شرق دریای مدیترانه باعث ریزش هوای سرد اروپا در غرب این ناوه و همچنین انتقال رطوبت از دریای عرب و خلیج فارس در شرق آن شده است و شرایط ایجاد یک صعود از مهمترین عناصر الگوی بارش سنگین و بادوام در حوضه می‌باشند. برنامه ریزی منابع آب، پیشگیری و اطلاع رسانی به موقع وکنترل و مهار سیلاب از نتایجی که می‌توان از این تحقیق انتظار داشت

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پژوه، فرشاد.، و جعفری، فرزانه. (1399). واکاوی همدید بارشهای سیل آسا و مخاطره آمیز غرب و جنوب غرب ایران در دهه اول فروردین 1398. فصلنامه علمی - پژوهشی اطاعات جغرافیایی، 29(114)184-165. https://www.doi.org/10.22131/sepehr.2020.44600
سپندار، نساء.، و امیدوار مظفری مزیدی، کمال. (1400)، واکاوی ارتباط بین بارش های سنگین جنوب و جنوب غرب ایران با رودخانه های جوی(ARs) . تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 21(61)، 295-314. http://dx.doi.org/10.52547/jgs.21.61.295
سینایی، حسن.، سلیقه، محمد.، و اکبری، مهری. (1401). بررسی بارش های حدی و نقش رودبادها در آن - مطالعه موردی: جنوب غرب ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر»، 31(121)، 189-177. https://www.doi.org/10.22131/SEPEHR.2022.252777
لشکری، حسن. (1381). مسیر یابی سامانه‌های کم فشار سودانی ورودی به ایران. مجله مدرس علوم انسانی، 6 (2)، 156-133. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-2111-fa.html
لشکری، حسن. (1382). مکانسیم تکوین، تقویت و توسعه مرکز کم فشار سودان و نقش آن بر بارش‌های جنوب و جنوب غرب ایران. پژوهش‌های جغرافیایی، 35(3). https://jrg.ut.ac.ir/article_10765.html
مسعودیان، سید ابوالفضل. (1385). مرزبندی مناطق آبی ایران به کمک شاخص آشفتگی بارش. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان (ویژهنامه جغرافیا)، 20، 1، 1-14. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=54251
Caloiero,T., Coscarelli, R., & Pellicone, G.( 2019). Trend Analysis of Rainfall Using Gridded Data over a Region of Southern Italy. Water, 13(16), 2271. https://doi.org/10.3390/w13162271
Crimp, S. J., & Mason, S. J., (1999). the extreme precipitation event of 11 to 16 February 1996 over South Africa, Meteorol. Atoms, Phys. 70, 29 -42. https:// /doi.org/10.1007/s007030050023
Lana, A., Campins, J., Genovés, A., & Jansà, A. (2007). Atmospheric patterns for heavy rain events in the Balearic Islands, Adv. Geosci., 12, 27–32. https://doi.org/10.5194/adgeo-12-27-2007
Lashkari, H. (1382). Mechanism of formation, strengthening and development of low pressure center in Sudan and its role on rainfall in south and southwest of Iran. Geographical Research Quarterly, 35(3). https://jrg.ut.ac.ir/article_10765.html [In Persian]
Lashkari, H. (2002). Tracking Sudanean Low Systems Entering Iran. MJSP, 6 (2), 133-157. http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-2111-fa.html [In Persian]
Lemus-Canovas, M., Lopez-Bustins, J., Trapero, L., & Martin-Vide, J. (2019). Combining circulation weather types and daily precipitation modelling to derive climatic precipitation regions in the Pyrenees. Atmospheric Research, 220, 181-193. http://dx.doi.org/10.1016/j.atmosres.2019.01.018
Masoudian, S. (1385). Demarcation of Iran's water areas using rainfall disturbance index, Isfahan University Humanities Research Journal (Geography Special), 20, 1, 1-14.                       https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=54251 [In Persian]
Ming, B. (2008). Relationship Between Persistent Heavy Rain Events in the Huaihe River Valley and the Distribution Pattern of Convective Activities in the Tropical Western Pacific Warm Pool. Advances in Atmospheric Sciences, 25(2), 329–338. https://doi.org/10.1007/s00376-008-0329-5
Nishiyama, K., Endo, S., Jinno, K., Uvo, C., Olsson, J., & Berndtsson, R. (2007). Identification of typical synoptic patterns causing heavy rainfall in the rainy season in Japan by a Self-Organizing Map. Atmospheric Research, 83, 185-200. https://doi.org/10.1016/j.atmosres.2005.10.015.
Paz, S., & Kutiel, H. (2003), Rainfall regime uncertainty (RRU) in an Eastern Mediteranean region a methodological approach. Israel J. Earth Sci. 52, 47-63. http://dx.doi.org/10.1560/J8DJ-7VJC-CTD1-ME3H
Pazhoh, F., & Jafari, F. (2019). A synoptic analysis of heavy and hazardous rains in the west and southwest of Iran in the first decade of April 2018. Scientific-Research Quarterly of Geographical Information, 29(114),165-184. https://www.doi.org/10.22131/sepehr.2020.44600 [In Persian]
Sepandar, N., & Omidvar, K. (2021). Investigation of the Relation between South and Southwest Iran's Heavy Rainfall with Atmospheric Rivers (ARs). Jgs, 21 (61), 295-314.                           http://dx.doi.org/10.52547/jgs.21.61.295 [In Persian]
Sinaei, H., Saliqe, M., & Akbari, M. (2022). Extreme precipitation and the role of jet streams - Case study: Southwestern Iran. Scientific- Research Quarterly of Geographical Data (SEPEHR), 31(121), 177-189. https://www.doi.org/10.22131/SEPEHR.2022.252777 [In Persian]
Tsvieli, Y., & Zangvil, A. (2005). Synoptic climatological analysis of ‘wet’ and ‘ry’ Red Sea Troughs over Israel. International Journal of Climatology, 25, 1997-2015. https://doi.org/10.1002/joc.1232