برآورد نیاز آبی و ضرایب گیاهی علف فیل (Pennisetum purpureum Schumach.) در شرایط لایسیمتری

فرزی, سهیلا; قمرنیا, هوشنگ; کفیل زاده, فرخ

doi:10.22126/atwe.2025.11737.1154

برآورد نیاز آبی و ضرایب گیاهی علف فیل (Pennisetum purpureum Schumach.) در شرایط لایسیمتری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ گروه مهندسی آب, پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

² گروه مهندسی آب، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

³ گروه علوم دامی ، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه ،ایران

10.22126/atwe.2025.11737.1154

چکیده

مدیریت بهینه منابع آبی در کشاورزی از مهم‌ترین چالش‌های مناطق خشک و نیمه‌خشک است. برآورد تبخیر و تعرق و ضرایب گیاهی از ابزارهای کلیدی در مدیریت آبیاری و بهینه‌سازی مصرف آب در کشاورزی محسوب می‌شود.

در این مطالعه به برآورد دقیق نیاز آبی علف فیل (Pennisetum purpureum Schumach.) و تعیین ضرایب گیاهی آن در مراحل مختلف رشد در دو سال زراعی 1400 و 1401 در شرایط لایسیمتری در محیط مزرعه پرداخته شد. 9 واحد لایسیمتری زهکش‌دار برای اندازه‌گیری تبخیر و تعرق واقعی (ETc) استفاده شد. تبخیر و تعرق مرجع (ETo) با استفاده از معادله پنمن‌مانتیث و داده‌های هواشناسی محاسبه شد. ضرایب گیاهی (Kc) در چهار مرحله رشد گیاه شامل مراحل ابتدایی، توسعه، میانی و پایانی تعیین گردید.

نتایج نشان داد میانگین دو ساله تبخیر و تعرق مرجع و تبخیر و تعرق گیاه به ترتیب 08/1092 و 57/1435 میلی-متر در فصل رشد شد. ضریب گیاهی از نسبت تبخیر- تعرق گیاه به تبخیر- تعرق مرجع در طول دوره رشد محاسبه گردید.متوسط ضریب گیاهی منفرد برای مراحل مختلف رشد اولیه، توسعه، میانی و پایانی به ترتیب 91/0، 23/1، 54/1 و 05/1 به دست آمد.

برآورد ضرایب گیاهی نشان داد که بیشترین مقدار Kc در مرحله میانی رشد و کمترین مقدار در مرحله ابتدایی و پایانی رخ می‌دهد. این اطلاعات می‌تواند در برنامه‌ریزی آبیاری و مدیریت بهینه مصرف آب برای کشت علف فیل مورد استفاده قرار گیرد. نتایج این پژوهش به کشاورزان و مدیران منابع آب کمک می‌کند تا با تنظیم الگوی آبیاری، مصرف آب را کاهش داده و بهره‌وری را افزایش دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات