ارزیابی یکپارچه سیستم منابع آب بر اساس سیستم حسابداری اقتصادی- زیست محیطی آبSEEW (محدوده مطالعاتی کرخه سفلی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی علوم آب و محیط‌زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

2 گروه هیدرولوژی و منابع آب، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

3 بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.

4 دانشکده مهندسی علوم آب و محیط‌زیست ، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران.

چکیده

کمبود آب یکی از نگرانی‌های اصلی مدیران منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک به دلیل تقاضای آب در بخش بزرگی از منابع آب تجدیدپذیر در بازه های زمانی و مکانی محسوب می‌گردد. سیستم حسابداری آب می تواند به عنوان داده‌های پایه‌ای مفید در تصمیمات مدیریتی جهت کاهش فقر، اطمینان از امنیت غذایی، سلامت جمعیت‌ بشری، توسعه‌اقتصادی‌ونیزحفظ‌حیات‌اکوسیستمها مورداستفاده قرارگیرد. دراین تحقیق برای محدوده مطالعاتی کرخه سفلی با استفاده‌از چارچوب حساب‌های آب مربوط به منطقه متناظر با سالهای 1400 و 1401 که سالهای دارای تنش آبی در حوضه موردمطالعه بوده پرداخته شده است. بااستخراج نشانگرهای ابعاد مختلف منابع آب، اقتصادی و اجتماعی، به ارزیابی یکپارچه امنیت آبی محدوده مطالعاتی پرداخته شده است. باتوجه‌به نشانگرهای بعد منابع‌آب بخش کشاورزی با بیش از 96 درصد مصرف آب بیشترین تأثیر را در تشدید تنش آبی محدوده دارد. باتوجه‌به نشانگر شدت مصرف آب در سالهای 1400 و 1401 و مقایسه میزان منابع آب موجود و مصرف شده، ناپایداری کامل در محدوده وجود دارد. سهم سرانه منابع آب تجدیدپذیر این محدوده‌از 1302 مترمکعب به‌ازای هر نفر در سال 1400 به 1812 مترمکعب به‌ازای هر نفر در سال 1401افزایش یافته‌است این درحالی است که مجموع خروجی سد کرخه و اسپیل کرخه در سال 1400 به میزان 169 میلیون مترمکعب بیشتر از سال 1400 بوده است که دلیل آن مدیریت مصرف بهینه در پایین دست سد کرخه است. تغییرات حاشیه‌ای بهره‌وری اقتصادی آب در بخش کشاورزی نشان می‌دهد نیروی محرکه قوی اقتصادی در بخش کشاورزی در محدوده مطالعاتی کرخه سفلی باعث شده در این محدوده توجه زیادی به منافع کوتاه مدت در بخش کشاورزی نسبت به منافع استراتژیک منابع آب معطوف گردد. علیرغم کاهش روند مصرف آب در بخش خدمات وثابت بودن مصرف آب در صنعت، افزایش درآمد بخش خدمات و صنعت منجر به افزایش بهره وری اقتصادی آب در این بخشها می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات