بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) در محیط های گلخانه و مزرعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 دانشجوی دکتری آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

3 استادیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

چکیده

ایران با متوسط ریزش‌های آسمانی 220 میلیمتر در سال، در زمره مناطق خشک و نیمه خشک جهان طبقه بندی می‌شود که با بحران آب روبرو است. از آن جا که منابع آبی با کیفیت مطلوب برای آبیاری محصولات در جهان محدود است، لذا استفاده از روش های کمک کننده نظیر آبیاری تکمیلی (جهت تامین نیاز آبی گیاه در طول دوره رشد و افزایش عملکرد) امری ضروری است. گیاه استویا به عنوان گیاهی با اثرات دارویی و ضد دیابت، بومی منطقه کوهستانی آمامبی واقع در مرز برزیل و پاراگوئه است که در ایران در شیراز و اصفهان به صورت انبوه کشت می شود. گلیکوزیدهای دیترپنی موجود در این گیاه (عامل اصلی ایجاد طعم بسیار شیرین در عصاره های گیاه) تا 300 برابر شیرین تر از شکر میباشند که در صنایع دارویی و غذایی کاربرد دارند. در این پژوهش، آزمایشی به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی (بدون آبیاری تکمیلی، تک آبیاری در زمان گلدهی و دو آبیاری در زمان های گلدهی و دانه‌دهی) بر عملکرد محصول استویا در محیط گلخانه و مزرعه تحقیقاتی انجام شد. نتایج نشان داد آبیاری تکمیلی برای جلوگیری از کاهش عملکرد قند در محیط گلخانه و مزرعه تحقیقاتی به ترتیب حدود (7/18 و 1/18) و (7/20 و 4/21) برابر آبیاری در سال اول و دوم کشت می‌باشد. با توجه به این نتایج، آبیاری گیاه استویا با دو آبیاری تکمیلی در زمان گلدهی و دانه دهی برای افزایش عملکرد گیاه توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذرپور، ابراهیم.، معتمد، محمدکریم.، و بزرگی، حمیدرضا. (1392). زراعت و ترویج استویا (گیاهشناسی، کاشت، داشت، برداشت، شیمی، صنعت و فرآوری). تالیف دانشگاه آزاد اسلامی لاهیجان.
جلیلی، زهرا.،  قمرنیا، هوشنگ.، و کهریزی، دانیال. (1397). بررسی تاثیر آب زیرزمینی کم عمق و شور بر عملکرد گیاه استویا. مجله مدیریت آب و آبیاری، 8(2)، 209-193. https://dx.doi.org/10.22059/jwim.2018.264526.630
جلیلی، زهرا.، قمرنیا، هوشنگ.، و کهریزی، دانیال. ( 1398). براورد آب مورد نیاز و ضرایب‌گیاهی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) در اقلیم نیمه‌خشک در شرایط لایسیمتری. مجله علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، 23(3)، 52-37.                     http://dorl.net/dor/20.1001.1.24763594.1398.23.3.1.1
خیرابی، جمشید.،  توکلی، علیرضا.،  انتصاری، محمدرضا.، و سلامت، علیرضا. (1396). معرفی جهات نظری و کاربردی روش پنمن مانتیث و ارائه تبخیر  تعرق مرجع استاندارد برای ایران. گروه کار آب مورد نیاز گیاهان و مدیریت محصولات زراعی، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، 76-16. https://www.sid.ir/paper/448553/fa
قمرنیا، هوشنگ.،  جلیلی، ز.، و رضوانی، سید وحیدالدین. (1399). بررسی سطوح مختلف کم‌آبیاری بر عملکرد و کارایی مصرف آب گیاه استویا (Stevia rebaudiana Bertoni)  در محیط‌های گلخانه و مزرعه. مجله تحقیقات آب و خاک ایران، 51(12)، 3125-3115.                https://dx.doi.org/10.22059/ijswr.2020.308735.668716
Alizadeh, M., Azizi-Lalabadi, M., Ansari, H., & Kheirouri, S. (2014). Effect of stevia as a substitute for sugar on physicochemical and sensory properties of fruit-based milk shake. Journal of Research and Reports, 3(11), 1421-1429. https://doi.org/10.9734/JSRR/2014/8623
Aslan, G.E., Karaca, C., Kurunc, A., & Kaman, H.(2017). Effects on water stress on daily stomatal conductivity of Stevia rebaudiana. International Journal of Plant & Soil Science, 19(4),1-8.             https://doi.org/10.9734/IJPSS/2017/36999
Azarpour, I., Motamed, M.K., & Bozorgi, H.R. (2018). Cultivation and promotion of stevia (botany, planting, holding, harvesting, chemistry, industry and processing). Compiled by Lahijan Islamic Azad University. [Persian]
Benhmimou, A., Mohammed, I., Chaouki, A.F., Ahmed, D., Abdelkarim, K., Fatima, Z.A., & Mounira, L. (2017). Productivity of new sweet plant in Morocco (Stevia rebaudiana Bertoni) under water stress. Journal of medical plants studies, 5(5), 126-131. https://www.plantsjournal.com/archives/2017/vol5issue5/PartB/5-4-51-121.pdf
Jalili, Z., Ghamarnia, H., Kahrizy, D. (2018). Investigating on the effect of shallow saline groundwater on the Stevia yield. Water and Irrigation Management, 8(2), 193-209. https://dx.doi.org/10.22059/jwim.2018.264526.630 [Persian]
Jalili. Z., Ghamarnia.H., & Kahrizy, D. (2019). Estimation of water requirements and plant coefficients of stevia in semi-arid climate and lysimetric conditions. Journal of Soil and Water Sciences (Agricultural Science and Technology and Natural Resources), 23(3), 37-52. http://dorl.net/dor/20.1001.1.24763594.1398.23.3.1.1 [Persian]
Karimi, M., Ahmadi, A., Hashemi, J., Abbasi, A., Tavarini, S., Pompeiano, A., Guglielminetti, L., & Angelini, L.G. (2019). Plant growth retardants (PGRs) affect growth and secondary metabolite biosynthesis in Stevia rebaudiana Bertoni under drought stress. South African Journal of Botany, 121, 394-401. https://doi.org/10.1016/j.sajb.2018.11.028
Kheirabi, J., Tavakoli, A., Entesari, M.R., & Salamat, A. (2017). Introduction of theoretical and practical aspects of Penman-Montith method and presentation of standard reference transpiration evaporation for Iran. Working group on water requirements for plants and crop management. National Committee for Irrigation and Drainage of Iran, 16-76. https://www.sid.ir/paper/448553 [Persian]
Mahajan, M., Babit, K., Thakur, P., & Kumar, P. (2021). Moisture stress and nitrogen availability modulate the secondary metabolite profiles, enzymatic activity, and physiological and agronomic traits of Stevia rebaudiana. Journal of Plant Physiology and Biochemistry, 1(62). 56-68. https://doi.org/10.1016/j.plaphy.2021.02.018
Nielsen, S. (2017). Total Carbohydrate by Phenol- Sulfuric Acid Method. In Food Analysis Laboratory Manual, 137-141. http://dx.doi.org/10.1007/978-3-319-44127-6_14
Parris, C.A, Shock, C.C., & Qian, M. (2016). Dry Leaf and Steviol Glycoside Productivity of Stevia rebaudiana in the Western United States. The American Society for Horticultural Science, 51(10), 1220-1227. https://doi.org/10.21273/HORTSCI11149-16
Parris, C.A., Shock, C.C., & Qian, M. (2017). Soil Water Tension Irrigation Criteria Affects Stevia rebaudiana Leaf Yield and Leaf Steviol Glycoside Composition. HortScience horts, 52(1), 154-161. https://doi.org/10.21273/HORTSCI11352-16
Ghamarnia, H., Jalili. Z., & Rezvani, S.V. (2020). Investigation of different levels of low irrigation on the yield and water use efficiency of stevia, in greenhouses and farms. Iranian Journal of Soil and Water Research, 51(12), 3115-3125. https://dx.doi.org/10.22059/ijswr.2020.308735.668716 [Persian]